MOTORTYPES PART 1WegmotorenBromfietsen Een bromfiets, informeel ook brommer, plaatselijk plof, kan worden beschouwd als een tussenvorm tussen fiets en motorfiets.
In Nederland was tot 1966 de officiële benaming rijwiel met hulpmotor.
Bromscooter
Een bromscooter is een scooter met een 50-cc motorblok. Voorheen was het juist andersom: bromfietsen werden voorzien van beenkappen en soms voetplanken om op een scooter te lijken. Voor de Nederlandse markt was dit soms een probleem omdat een bromfiets trappers moest hebben.
Snorfiets
Een snorfiets is een bromfiets waarvan de maximumsnelheid is bepaald op 25 km/u.
ChoppersEen chopper was oorspronkelijk een motorfiets waarvan alle niet vitale onderdelen afgesloopt (to chop = hakken) waren.
De geschiedenis van de chopper is na de Tweede Wereldoorlog begonnen door de piloot Irl Baldwin en enkele van zijn bemanningsleden die met hun Boeing B17 bommenwerper van het 303 Bomber Command "The Hell's Angels" laagvliegend bombardementen tot diep in nazi-Duitsland uitvoerden. Na jaren van oorlog, spanning en doodsverachting konden ze na de oorlog hun draai in de maatschappij niet vinden. Hierop ontstonden vele motorclubs zoals Satan's Slaves, Gypsy Jokers, Iron Horseman, Misfits en Nightriders. In 1948 werd op deze manier ook de thans bekende motorclub de Hells Angels opgericht, mogelijk genoemd naar het squadron waar ze in vlogen, al zou dit ook door de film Hells Angels uit 1930, met Jean Harlow kunnen zijn. Omdat het budget niet al te hoog was werd er als motor meestal gekozen voor oude, afgedankte en in de legerdump verkochte motoren van het Amerikaanse leger. Meestal waren dit motoren van het merk Harley-Davidson. Men sloopte er alles af dat niet voor het rijden nodig was. Hier komt de term chopper (to chop: hakken, afhakken, slopen) vandaan. De motoren werden in de loop van de tijd door de berijders naar eigen wens en smaak aangepast, maar waren meestal wel sober van uiterlijk. In de loop der jaren is het merk Harley Davidson synoniem geworden voor choppers en chopperbouw. Het was lange tijd het enige merk dat complete nieuwe motorblokken van verschillende types aanbood ten behoeve van de chopperbouw.
Door de decennia heen zijn er verschillende stijlen van chopperbouw ontstaan. Een bekende stijl is de bobber.
De bobber is een kale motor, van oorsprong ook weer een ex-US army Harley Davidson die voor de racerij werd gebruikt. In Amerika werd dit "dirttrack" of "oval-racing" genoemd en het is enigszins te vergelijken met het grasbaanracen in Europa. Echter, in die tijd bestonden de crossmotoren die speciaal voor dit doel worden gebouwd nog niet. De coureur bouwde doorgaans zijn eigen motorfiets, meestal op basis van de goedkoop en gemakkelijk verkrijgbare legermotor die robuuster en motorisch deugdelijker van bouw was dan de civiele versie.
Later kwam er een stroming op gang die deze racemotoren weer aanpaste voor gebruik op de openbare weg, maar wel zodanig dat de racemotor er nog duidelijk in herkenbaar was. Dit betekende geen luxe en minimale verlichting. Voor wie oude foto's of films van deze races heeft gezien is de racerij ook nog duidelijk in de bobber stijl te herkennen. Ovale rij-nummerplaten op een bobber of een groot rugnummer op een leren jas misstaan dus ook niet.
Easy Rider
Een wildere, meer verfraaide en uitbundiger stijl van chopperbouw werd geïntroduceerd in het begin van de zestiger jaren, het begin van het hippietijdperk. Deze zogenaamde 'easy riders' werden beroemd en gewild door de gelijknamige speelfilm. De cultfilm "Easy Rider", met Peter Fonda, Dennis Hopper en Jack Nicholson alsmede deze stijl van chopperbouw zijn een ware cultus geworden.
Veel mensen verwarren de chopper met de standaard fabrieks-custom, die echter meer een cruiser is. Een chopper hoeft ook niet een Harley-Davidson als basis te hebben. Wel is een V-twin-motorblok zoals hieronder beschreven een klassieker geworden. Er bestaan ook stijlen die op de klassieke Engelse staande 1- en 2-cilinder motoren zijn gebouwd. Feitelijk kan elke motor als basis voor een chopper worden gebruikt mits de oorspronkelijke door de Hells Angels bedachte stijl wordt aangehouden om van een chopper te kunnen spreken: sober en kaal: wat niet nodig is, zit er niet op.
Als een Harley-Davidson (die de bijnaam "Hog" draagt) op deze wijze wordt verbouwd wordt het een "Chopped Hog".
CommercialsCommercial is de naam voor een motorfiets of zijspan gemaakt voor commerciële doeleinden.
Als voorbeeld kan men de Harley-Davidson Servi-car noemen. Zo zijn er ook door vele fabrikanten zijspannen gemaakt voor het vervoer van allerlei waar, zoals brood, vlees of ijs. Ook de ANWB-wegenwachtzijspannen waren commercials.
Customs Factory customs
De eerste customs waren vroeger puur gebruiksvoertuigen en dan vooral auto's.
Dat waren dan van die kleine bestelauto's en pick-ups.
custom = gebruik
Later (de sixties) werden die "oude" knarren door de jongelui, die geen dure nieuwe auto konden betalen maar wel een exclusieve auto wilde hebben, opgepimpt ,
oftewel ge-customized. customize = aanpassen.
De tegenwoordige "customs" (bij de motoren) zijn dus aangepaste en/of opgepimpte motoren met meestal een chopper met een dik V-blok als basis.
Light Customs
Wat vormgeving en techniek betreft zijn dit volwaardige customs, maar qua gewicht en cilinderinhoud niet te zwaar en op deze manier goed handelbaar. Net als de “Serious Customs” hebben ze wel al vrijwel allemaal V-twin-motoren, om zo veel mogelijk gelijkenis te vertonen met op Harley-Davidsons gebaseerde choppers. Hier werden geen bestaande motorblokken meer gebruikt, maar omgekeerd werden in enkele gevallen de Custom-blokken later weer voor toermodellen gebruikt, waardoor bijvoorbeeld de Suzuki VX 800 ontstond.
Cruisers
Dit was oorspronkelijk een mengeling van soft chopper en een custom, met de nadruk op het laatste. In normaal Nederlands: Custom met pittig motorblok. Voorbeelden: de Yamaha Maxim, Honda Magna of Kawasaki Eliminator, de Triumph Adventurer mag ook nog. Tegenwoordig wordt met de term cruiser meer een zeer zware custom met uitgebreide toerkenmerken bedoeld.
Power Cruisers
Dit is een opgevoerde of sterk gebouwde custom-achtige motorfiets. Vooral het gebrekkige vermogen van de grote V-twins bracht sommige mensen ertoe deze op te voeren of ineens te bouwen, zoals de Hunwick-Hallam Boss uit 1997.
Serious Customs
Serious customs zijn fabriekscustoms met een grotere cilinderinhoud (>750cc)
In het algemeen worden zware tot zeer zware V-twin-motoren toegepast, die uiterlijk lijken op die van Harley-Davidson. Bij de Japanse fabrikanten zijn ze echter veel moderner van constructie. Er worden bijvoorbeeld bovenliggende nokkenasen toegepast en de meeste modellen hebben zelfs vloeistofkoeling. Toch gaan fabrikanten soms ver om de gelijkenis met de Harley zo groot mogelijk te laten zijn. Honda paste bijvoorbeeld “verzette kruktappen” toe om een betere motorloop te verkrijgen, maar stapte hier bij de VT 1000 Shadow Ace weer vanaf om het geluid van de Harley te benaderen. Bovendien werden verbindingsstangen tussen de uitlaat en het zadel aangebracht om meer motortrillingen door te geven aan de berijder.
Soft Customs
De eerste “factory customs”, die eind jaren zeventig en in de jaren tachtig op de markt kwamen waren van “normale” toermotorfietsen (elementary bikes) afgeleide, licht “gechopte” modellen. Doordat ze vaak een ongewijzigd frame en balhoofdhoek hadden, waren de rijeigenschappen grotendeel bewaard gebleven, waardoor ze betere stuureigenschappen hadden dan latere, meer extreme customs. Ook de motorblokken kwamen van bestaande modellen, waardoor nog niet de op Harley-Davidson gelijkende motorblokken werden gebruikt.
Street Rods
Een street rod is een stoplichtsprinter, een motorfiets met een flink vermogen, bij voorkeur zonder stroomlijnkuip.
ENV'sENV staat voor: Enclosed Narrow Vehicle (Letterlijk: overdekt smal voertuig)
Er zijn al veel pogingen gedaan om de voordelen van een motorfiets (smal en wendbaar) te combineren met het comfort van een auto (overdekt, verwarmd). Dat leidde soms tot overdekte motorfietsen (bijvoorbeeld de Quasar en de Ecomobile), en soms tot driewielers die bijzonder smal waren (bijvoorbeeld de Honda Gyro-Up en de Tricone). Om te voorkomen dat een smalle driewieler omvalt wordt gezorgd dat een gedeelte als een motorfiets “kantelt”, terwijl een ander gedeelte horizontaal blijft.
De BMW C1, die in 2000 op de markt kwam, bracht het daadwerkelijk tot serieproductie. BMW wist uiteindelijk in heel Europa toestemming te krijgen deze overdekte scooter zonder helm te laten besturen. Het werd echter geen succes en in 2004 was de productie alweer beëindigd. In 2009 werd het model C1-E voorgesteld, een door een Lithium-ion-accu aangedreven versie.
Naked bikesNaked bikes zijn motorfietsen zonder stroomlijnkuip, die zijn afgeleid van sportmotoren die een dergelijke kuip wél hebben.
Deze categorie is ook ontstaan door intitiatieven van klanten die hun sportmotor zelf ging "uitkleden", vaak als goedkope oplossing voor schade die aan kuipdelen was ontstaan. De motorfiets werd er ook lichter en wendbaarder door, maar veelal waren vering en demping nog afgestemd op het originele model. Fabrikanten sprongen op dit idee in en gingen zelf stroomlijnloze modellen fabriceren. Bijkomend voordeel was dat men nu ook de motorblokken en frames van de sportmodellen kon gebruiken, hoewel veelal in een wat "tammere" versie. Een ander voordeel dat veel klanten aanspreekt is de zichtbare techniek, het motorblok is niet langer achter een kuip verborgen. Nadeel is vaak wel dat dit blok is gemaakt om juist wél verborgen te zijn, waardoor het uiterlijk (bloot liggende kabels, slangen en leidingen) er soms bij in schiet. Ten opzichte van de sportmotoren hebben naked bikes ook een hoger stuur, waardoor de zithouding comfortabeler is. Vering en demping zijn uiteraard aangepast aan het lagere gewicht en vermogen. Vaak worden ook goedkopere voorvorken en schokdempers toegepast, omdat er minder zware eisen aan gesteld worden. Ondanks dit alles zijn de meeste naked bikes aanmerkelijk sportiever dan Elementary bikes en commuter bikes en vallen ze al bijna in de categorie "sportmotor".
ScootersEen scooter is een vervoermiddel op twee wielen dat wordt aangedreven door een motor. Een kenmerk van een scooter is dat de voeten tijdens het rijden naast elkaar tussen de stuurinrichting en de zitplaats worden geplaatst. Dit is mogelijk doordat bij vrijwel alle scooters de motor, versnellingsbak en aandrijving hetzij vast verbonden zijn met de achteras, hetzij onder de zitting zijn geplaatst. De motor is dus niet vast in het frame geplaatst, zoals bij conventionele motorfietsen wel het geval is. Dit betekent dat bij scooters de motor en aandrijving meeveren met het achterwiel (onafgeveerd gewicht). Een belangrijk voordeel van de lage plaatsing van motor en aandrijving is dat het zwaartepunt van een scooter laag ligt (lager dan bij brommers en motoren), wat de stabiliteit en wegligging ten goede komt.
Sportmodellen Een sportmotorfiets is vrijwel altijd een sportieve versie van een bestaand toermodel, maar soms ook speciaal ontwikkeld voor sportief gebruik
Caféracers
Het gaat bij caféracers meestal om een tot sportmodel omgebouwde standaardmotor, waarbij aanzienlijke concessies gedaan zijn aan het comfort. Het is genoemd naar The Ace Café, een ontmoetingspunt van motorrijders in Engeland in de jaren vijftig. In de Verenigde Staten worden ze canyon racer genoemd.
Caféracers werden vroeger vaak zelf gebouwd bij gebrek aan sportieve uitvoeringen van een motorfiets. Diverse bedrijven waren (en zijn) gespecialiseerd in ombouwsets (Paul Dunstall, Rickman Métisse). Tegenwoordig wordt vaak samengewerkt met de fabrieken, bijvoorbeeld door Bimota (met Yamaha en Ducati) en Hyde (met Triumph).
Events voor liefhebbers van caféracers zijn in België de Seventies Cycles Run te Eeklo, maar ook het jaarlijkse treffen 'De Brug' in Leuven (Engels Plein), onder het motto: "Wie het Oude niet begeert, weet niet wat hij mankeert". In Nederland is er de caféracerdag te Achterveld. Ook is er in Nederland de Road Rocket Club.
Lichte supersports
Dit is een sportieve motorfiets met een cilinderinhoud tussen 500 en 750 cc. Ze zijn snel en handelbaar door laag gewicht en hoog vermogen. Voorbeelden: Honda CBR 600 F, Kawasaki ZX-6 R.
Zware supersports
Dit zijn zeer snelle motorfietsen van meer dan 750 cc. Topclass supersports zijn feitelijk machines die zijn ontwikkeld voor het WK Superbike, maar vanwege de homologatie (In de wereld van autosport wordt homologatie gebruikt in een iets andere zin: De FIA (de Internationale Autosport Federatie) bepaalt voor bepaalde takken van motorsport dat de auto's aan bepaalde regels moeten voldoen. In de rallywereld moeten er bijvoorbeeld een aantal auto's geproduceerd worden in dezelfde uitvoering, zodat het een "standaard auto" is.) zijn ze ook streetlegal leverbaar.